Төрийн аудитын дээд байгууллага зардлын тайланг хүлээн авсан өдрөөс хойш 60 хоногийн дотор хянаж, дүнг нийтэд мэдээлэх бөгөөд нэг сая ба түүнээс дээш төгрөгийн хандив өгсөн иргэн, хоёр сая ба түүнэ
2024 оны УИХ-ын ээлжит сонгууль нь өмнөх сонгуулиудтай харьцуулахад санал хураах процесс төвөгтэй, илүү цаг хугацаа шаардахаар байна. Ялангуяа мажоритар тойргууд буюу 78 гишүүнийг сонгох бүсчилсэн тойргууд 10 хүртэлх мандаттай байгаа нь саналыг хуудсанд тэмдэглэгээ хийхэд төвөгтэй нөхцөл үүсгэж болзошгүй юм.
Мөн сонгогчдын нэрийн жагсаалтын тухайд нэг хаяг дээр олон тооны сонгогч бүртгэгдсэн, сонгогчдын шилжилт хөдөлгөөн ихээр хийгдсэн зэрэг асуудлууд сөхөгдсөөр байна. Эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхээр сонгуулийн автоматжуулсан системийг 2012 оноос нэвтрүүлсэн билээ. Гэвч санал тоолох төхөөрөмж болон сонгогчдын нэрийн жагсаалт талууд эргэлзэх хандлага ажиглагдсаар байна.
Сүлжээний гишүүн МИДАС ТББ нь 2012 оноос сонгуулийн санал төхөөрөмжийн, 2016 оноос сонгогчдын нэрийн жагсаалтад хөндлөнгийн хяналт хийж, зөвлөмж боловсруулан холбогдох дүрэм журмыг боловсронгуй болгоход хувь нэмрээ оруулан ажиллаж ирсэн. Тухайлбал, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад иргэн өөрийн мэдээллээс гадна тухайн хаяг дээрээ бүртгэлтэй бусад сонгогчийн мэдээллийг шалгах, гадаадад байгаа сонгогчдын бүртгэлийг цахим болгох, гадаадад санал хураах ажиллагааг 4 өдөр явуулах, нэрийн жагсаалтыг нам эвслүүдэд 2 удаа олгох, сонгогч нэгээс илүү санал өгөхөөс сэргийлж бэхэн тэмдэглэгээг дахин хийх зэрэг өөрчлөлт мониторингийн үр дүнд хуульд тусаад байна.
Энэ удаагийн сонгуульд хяналтын тооллогыг гараар бүх хэсгийн хороодыг хамруулан хийхээр болсон ч сонгуулийн систем өөрчлөгдсөнтэй холбоотой программын хувьд томоохон өөрчлөлтүүд хийгдэх болно. Иймээс санал тоолох төхөөрөмжийг дараах аргачлалаар урьдчилж шалгахаар төлөвлөж байна. Үүнд:
Санал тоолох төхөөрөмжийн мажоритар санал тоолох хэсгийн тест
Санал тоолох төхөөрөмжийн пропорциональ санал тоолох хэсгийн тест
Дээрхээс гадна сонгогчдын нэрийн жагсаалттай холбоотой зөрчлийн талаар кейс мэдээлэл цуглуулж, хаягаар очин тулгалт хийн нягтлах, сонгуульд оролцож буй нам, эвслийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хянах ажиглагч нарт арга зүйн зөвлөгөө тусламж үзүүлэх ажлыг зохион байгуулна. Сонгогчдын нэрийн жагсаалтын талаар баримттай үнэн зөв мэдээллийг сонгогчдод хүргэхэд Factcheck.mn хамтран ажиллаж байна.
С. Энхжаргал, МИДАС ТББ