Шүүмж, дүн шинжилгээ

2016 оны Улсын Их Хурлын Сонгуулийн Санхүүжилтийн Мониторинг

Улс төрийн нам нь нэг талаас үзэл бодлоороо эвлэлдэн нэгдсэн хувь хүмүүсийн байгууллага мэт боловч нөгөө талаас сонгуульд оролцож засаглах эрх мэдэл болон түүнд оролцох эрх авах, төрийн бодлогыг тодорхойлох, төрийн албан тушаалд өөрсдийн хүмүүсийг бэлтгэн байршуулах улс төр, үзэл суртлын болоод нийгмийн онцгой чухал үүрэг хүлээдэг институци билээ.

Цэвэр сонгууль-цэвэр нэрийн жагсаалт

Эдийн засгийн хямрал, олон жил хүлээгдсэн Оюу толгойн гэрээний дуулианд энэ жилийн Ерөнхийлөгчийн сонгууль чимээ шуугиан багатайхан дөхсөөр нэг л мэдэхэд хаяанд иржээ. Сонгууль ойртохтой зэрэгцээд өмнөх сонгуулиудын маргаан будлиан давтагдах вий гэж сэрэмжлэх бодол хэн хүний санаанд орж эхэлсэн нь сүүлийн үед илт мэдрэгдэх болов. Энэ нь ч аргагүй. Монголчууд ардчиллыг сонгосноос хойш хэд хэдэн удаагийн сонгуулиар төр засгаа тайван замаар сонгон, УИХ дахь намууд нь олонхи цөөнхийн байраа нударга зөрүүлэлгүй солилцсоор, ер нь бол Азидаа л дориун ардчилалтай яваа гэх гадныхны магтаалд дасаад байтал долдугаар сарын 1-ний үйл явдал энэ бүхэнд цэг тавьж орхисон гэхэд болно.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнгүй улс

Үе, үеийн төрийн түшээд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн Үндсэн хуулиар олгогдсон сонгох, сонгогдох эрхийг эдлэх боломжыг өгсөнгүй. Энэ удаагын УИХ-ын сонгуулийн кампанит ажил орон даяар явагдаж байгаа ч хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд мэдээлэл олгосонгүй. Иргэд төрд хэнийг сонгохоо аль хэдийн шийдчихээд саналаа өгөхөө хүлээж байгаа энэ өдрүүдэд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд саналын хуудас хэрхэн бөглөхөө ч мэдэх боломжгүй байна. 

Сонгуулийн үйл явцын ил тод байдлыг хангахтай холбоотой хуулийн чухал заалтыг зөрчиж байна

Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хууль болон Сонгуулийн Ерөнхий хорооноос гаргасан сонгуулийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх цаг хугацааны хуваарийн дагуу хэсгийн хороод сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг 2008 оны 6-р сарын 9-ний өглөө гэхэд нэгтгэж, 2008 оны 6-р сарын 14-нд нийтэд чөлөөтэй танилцах бололцоо олгож өөрийн байранд ил тавих үүрэгтэй. Сонгуулийн 22-р тойргийн хэмжээнд нийт 42 хэсгийн хороо байгуулагдан үйл ажиллагаагаа явуулж буй. Гэтэл 2008 оны 6-р сарын 14, 15-ны өдрүүдэд 22-р тойргийн 34 хэсгийн хороодоор явж мониторинг хийхэд сонгогчдын нэрийн жагсаалт нэгтгэгдэж дуусаагүй, ил тавигдаагүй байна. 

Хүний эрхийг дээдлэдэггүй эрх баригчид хоосон амладаг

Эрх баригчид Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал болон түүний зарчмуудыг дагаж мөрдөх хамгийн эхний үүргээ биелүүлэхгүй байгаа үед улс орны хөгжил дэвшлийн тухай ярих нь хоосон амлалт юм гэж Эмнэсти Интернэшнл байгууллагаас хийсэн “Эрх баригчдын амлалт ба биелэлт” сэдэвт Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын 60 жилийн ойд зориулсан хэлэлцүүлгийн үеэр хөндлөө. Өнгөрсөн дөрвөн жилийн эрх баригчдын амлалт хангалттай биелэгдээгүй гэсэн тус байгууллагын судалгааны үр дүнг төрийн бус байгууллага, хүний эрхийн чиглэлээр ажилладаг байгууллагуудын төлөөлөгчид хэлэлцэн, хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын чухал заалтууд Монгол улсын үндсэн хуульд ч бүрэн тусгагдаагүй байгааг шүүмжилж байлаа.

Сонгууль

Subscribe to Шүүмж, дүн шинжилгээ